Câu 1 (6,0 điểm)
Theo Trang Tử:
Biển cả là nơi mà tất cả các
nguồn nước trên thế gian này đều đi ra từ đó nhưng nó không vơi; và đó cũng là
nơi đón nhận tất cả các nguồn nước đổ về mà nó cũng chẳng đầy.
Suy nghĩ của anh/chị về thông điệp được gợi
ra từ triết lí trên của Trang Tử.
Câu 2 (14,0 điểm)
Bàn về thơ, có ý kiến cho rằng:
Thơ là tình, nhưng không phải
là những cảm xúc hời hợt, mà là lí trí đã chín muồi nhuần nhuyễn. Bài thơ hay
bao giờ cũng gói ghém bên trong một chiều sâu suy nghĩ, chứa đựng ít nhiều chân
lí tinh tế của cuộc đời.
(Phương
Lựu, Khơi dòng lý thuyết lí luận phê bình trên đà đổi mới văn hóa văn
nghệ, NXB Hội Nhà văn, 2014, tr.71)
Anh/Chị
hiểu ý kiến trên như thế nào? Bằng hiểu biết của mình về hai bài thơ Vội vàng (Xuân Diệu) và Từ ấy (Tố Hữu), hãy làm sáng tỏ.
————-Hết————-
1. YÊU CẦU CHUNG
– Giám khảo cần nắm được
nội dung trình bày trong bài làm của thí sinh, tránh đếm ý cho điểm. Vận dụng
linh hoạt hướng dẫn chấm, sử dụng nhiều mức điểm một cách hợp lí, khuyến khích
những bài viết có cảm xúc, sáng tạo.
– Học sinh có thể làm bài
theo nhiều cách nhưng nếu đáp ứng những yêu cầu cơ bản của đề, diễn đạt tốt vẫn
cho điểm tối đa.
– Điểm lẻ của bài thi tính
đến 0,25 điểm.
1. YÊU CẦU CỤ THỂ
Câu
|
Nội
dung
|
Điểm
|
1
|
Viết
bài văn nghị luận xã hội bày tỏ suy nghĩ về thông điệp được gợi ra từ triết
lí của Trang Tử.
|
6,0
|
|
a.
Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở
bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được
vấn đề.
|
0,25
|
b.
Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: con người phải biết cho đi, biết sẻ chia
để sống có ý nghĩa và rèn luyện bản lĩnh, an nhiên trước những đổi thay của
cuộc sống.
|
0,25
|
|
c.
Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập
luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; rút ra bài học nhận thức và
hành động. Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm
bảo các ý cơ bản sau:
|
||
c.1.
Giải thích
|
||
–
Câu nói của Trang Tử xuất phát từ hiện tượng tự nhiên: Biển vừa là nơi nhận
nước, chứa nước (đón nhận) vừa là nơi cho nước đi khắp thế gian (đi
ra). Khi ấy, nước sẽ tham gia một vòng tuần hoàn khép kín. Nước ở các đại
dương bốc hơi lên, ngưng tụ tạo thành mây. Gió đưa mây vào đất liền tạo mưa
rơi xuống hình thành nước ngầm, băng tuyết hoặc rơi xuống ao, hồ, suối, sông…
Sau đó, nguồn nước này lại đổ ra biển. Vì vậy, biển cả bao la dù chia nước
hay nhận nước nó cũng không vì thế mà thay đổi, vơi đi
hay đầy lên.
– Câu nói của Trang Tử gợi ra bài học triết
lí nhân sinh sâu sắc:
+ Cần biết sẻ chia, cho đi để sống có ý
nghĩa.
+ Cần rèn luyện để sống có bản lĩnh, an
nhiên trước những đổi thay của cuộc đời.
|
0,5
0,5
|
|
c.2.
Bàn luận, mở rộng vấn đề
|
||
–
Triết lí của Trang Tử đúng đắn và sâu sắc vì nó gợi ra những lối sống đẹp:
+ Biết cho đi: Nếu biển chỉ nhận nước mà
không chia nước thì sẽ thành biển Chết. Cũng giống như con người nếu chỉ biết
nhận về, thu mình vào lối sống cá nhân, nhỏ hẹp thì dù có tồn tại trong cuộc
đời cũng không có ý nghĩa gì. Hãy sống như biển kia biết cho đi, sẵn sàng vì
người khác, sẵn sàng sẻ chia để cuộc sống tốt đẹp hơn.
+ Sống có bản lĩnh: Biển cho nước đi mà
không vơi, nhận nước về mà không đầy. Cũng giống như con người luôn luôn kiên
định, vững vàng trước mọi hoàn cảnh. Hãy sống như biển kia, có bản lĩnh, an
nhiên trước mọi đổi thay, sóng gió của cuộc đời, luôn hướng về lí tưởng sống
tốt đẹp.
– Ca ngợi những con người vững vàng trước
mọi hoàn cảnh, biết sống vì người khác. Phê phán những người có lối sống ích
kỉ, hẹp hòi, thiếu bản lĩnh dễ bị đổi thay trước những sóng gió, biến
cố của cuộc đời.
|
1,5
0,25
|
|
c.3. Bài
học nhận thức và hành động
|
||
–
Con người cần biết sống đẹp, sống có ý nghĩa, biết sẻ chia, biết cho đi.
– Cần rèn luyện bản lĩnh để vững vàng trước
mọi hoàn cảnh.
|
0,5
|
|
d.
Sáng tạo: có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn
đề nghị luận.
|
0,5
|
|
e.
Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu.
|
0,25
|
|
2
|
Bàn
về thơ, có ý kiến cho rằng:
Thơ là tình, nhưng không phải là những cảm
xúc hời hợt, mà là lí trí đã chín muồi nhuần nhuyễn. Bài thơ hay bao giờ cũng
gói ghém bên trong một chiều sâu suy nghĩ, chứa đựng ít nhiều chân lí tinh tế
của cuộc đời.
(Phương Lựu, Khơi dòng lý thuyết lí luận phê
bình trên đà đổi mới văn hóa văn nghệ, NXB Hội Nhà văn, 2014, tr.71)
Anh/Chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Bằng hiểu biết
của mình về hai bài thơ Vội vàng (Xuân Diệu) và Từ
ấy (Tố Hữu), hãy làm sáng tỏ.
|
14,0
|
|
a.
Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở
bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được
vấn đề.
|
0,5
|
b.
Xác định đúng vấn đề nghị luận: một trong những đặc trưng của thể loại thơ là
tác phẩm có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tình cảm, cảm xúc mãnh liệt và chiều
sâu suy tư, triết lí của nhà thơ; chứng minh qua Vội vàng và Từ
ấy.
|
0,5
|
|
c.
Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; thể hiện sự cảm nhận sâu sắc
và vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn
chứng. Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo
các ý cơ bản sau:
|
||
c.1.
Giải thích
|
||
*
Cắt nghĩa ý kiến:
– Thơ là tình: so sánh đồng nhất này muốn khẳng định thơ là tiếng nói
của những tình cảm mãnh liệt, những rung động sâu sắc trong tâm hồn của nhà
thơ.
– Lí trí chín muồi nhuần nhuyễn, chiều sâu suy
nghĩ, chân lí tinh tế của cuộc đời: thơ còn chứa đựng nội dung tư
tưởng sâu xa, kết tinh từ trí tuệ của nhà thơ nhằm thể hiện những chân lí,
quy luật của cuộc đời.
=> Nhận định bàn về một trong những đặc
trưng tiêu biểu của thể loại thơ: sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tình cảm, cảm
xúc mãnh liệt và chiều sâu suy tư, triết lí của nhà thơ.
* Lí giải ý kiến:
Ý kiến trên đúng đắn và xác đáng vì:
– Xuất phát từ quan điểm về tác phẩm văn học: giá trị
của một tác phẩm văn học trước hết là giá trị tư tưởng của nó, nhưng không
phải là thứ tư tưởng nằm thẳng đơ trên trang giấy mà phải
được rung lên bởi những cung bậc cảm xúc của người sáng tạo;
một tác phẩm thật giá trị phải chứa đựng được một cái gì lớn lao,
mạnh mẽ, vừa đau đớn, lại vừa phấn khởi…
– Xuất phát từ chức năng của văn học: văn
học có nhiều chức năng trong đó phải kể đến chức năng giáo dục. Gắn với chức
năng này, thơ văn suy cho cùng là phương tiện nhằm giáo dục người đọc, bồi
dưỡng những tình cảm cao đẹp, những tư tưởng lành mạnh, tiến bộ và bài học
triết lí nhân sinh sâu sắc.
– Xuất phát từ khát vọng của người viết:
nhà thơ bao giờ cũng muốn gửi gắm vào trong tác phẩm những tư tưởng, triết
lí, lí tưởng, cảm xúc… của mình và truyền đến cho người đọc để được chia sẻ,
thấu hiểu.
– Xuất phát từ đặc trưng của thơ: là tiếng
nói của tình cảm mãnh liệt. Vì thế, thơ ca biểu hiện triết lí, tư tưởng theo
con đường riêng, đó là cách thể hiện giàu cảm xúc với những rung động tình
cảm mãnh liệt (khác văn xuôi thiên về kể, tả sự việc…).
– Xuất phát từ thực tiễn: trong sáng tác
thơ ca từ xưa tới nay, những tác phẩm có giá trị đều là những tác phẩm có tư
tưởng sâu sắc được tạo nên từ trái tim giàu cảm xúc của người cầm bút.
|
0,75
0,5
0,5
0,5
0,5
0,25
|
|
c.2.
Chứng minh qua Vội vàng (Xuân Diệu) và Từ ấy (Tố
Hữu)
|
||
*
Chứng minh qua Vội vàng (Xuân Diệu)
|
||
–
Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
– Thơ là tình: Bài thơ thể hiện niềm khát khao giao
cảm mãnh liệt với cuộc đời, bộc lộ qua khát vọng ngông cuồng muốn đoạt quyền
tạo hóa để níu giữ những vẻ đẹp của trần gian; tình yêu đắm say với
vẻ đẹp của thiên đường trên mặt đất; nỗi lo sợ trước sự trôi
chảy của thời gian, sự tàn phai của mùa xuân và tuổi trẻ; niềm giục
giã cuống quýt tận hưởng đời sống của một tâm hồn cuồng nhiệt yêu
đời.
– Thơ còn là lí trí chín muồi, chiều sâu suy
nghĩ, chân lí tinh tế của cuộc đời: Vội vàng đem
đến triết lí nhân sinh sâu sắc về thời gian và tuổi trẻ (thời
gian tuyến tính một đi không trở lại, tuổi xuân của con người cũng không thắm
lại hai lần); quan niệm thẩm mĩ mới mẻ (con người là chuẩn
mực của cái đẹp, là kiểu mẫu của muôn loài); quan niệm nhân sinh đúng
đắn (hạnh phúc ở ngay giữa trần gian và ngay trong hiện tại); quan
niệm sống tích cực (sống tận hưởng nhưng đồng thời phải tận hiến,
mỗi phút giây trôi đi phải sống có ý nghĩa).
– Nghệ thuật thể hiện tình cảm và tư
tưởng: Thể thơ tự do; kết hợp nhuần nhị giữa mạch cảm xúc và mạch
luận lí; giọng điệu khi say mê, sôi nổi lúc nuối tiếc, xót xa; thủ pháp trùng
điệp tạo nên sự mạnh mẽ và cuốn hút; nhiều câu thơ phá vỡ khuôn khổ cú pháp
thông thường; ngôn từ và hình ảnh thơ mới mẻ, độc đáo…
|
0,25
1,25
1,5
0,5
|
|
*
Chứng minh qua Từ ấy (Tố Hữu)
|
||
–
Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
– Thơ là tình: Bài thơ thể hiện niềm vui lớn khi
được giác ngộ lí tưởng, là tình cảm lớn tự nguyện yêu thương
và gắn bó với những kiếp cần lao, tạo nên những tình cảm bền chặt như một gia
đình.
– Thơ còn là lí trí chín muồi, chiều sâu suy
nghĩ, chân lí tinh tế của cuộc đời: Từ ấy gửi gắm triết lí
về vai trò của ánh sáng cách mạng (phục sinh đời sống tâm hồn, khai
sinh cuộc đời mới đồng thời khai sinh hồn thơ mới), về tác dụng của
lý tưởng (đem đến nhận thức mới về lẽ sống: hòa cái tôi riêng với
cái ta chung để tạo ra sức mạnh đoàn kết; đem đến sự chuyển biến sâu sắc
trong tình cảm: vượt qua những tình cảm cá nhân ích kỉ để có được những tình
cảm bao la, rộng lớn).
– Nghệ thuật thể hiện tình cảm và tư tưởng: Thể thơ bảy chữ; hình ảnh tươi sáng, mang
tính biểu tượng cao; giọng thơ sảng khoái; sử dụng nhiều biện pháp tu từ;
ngôn ngữ giàu nhạc điệu; nhịp thơ dồn dập, hăm hở…
|
0,5
|
|
c.3. Đánh
giá, nâng cao vấn đề
|
||
– Ý
kiến đã đề cập đến vai trò và mối quan hệ mật thiết giữa tình và trí trong
thơ. Tình giúp bài thơ chạm đến trái tim độc giả, chân lí tinh tế về cuộc đời
giúp làm giàu nhận thức cho độc giả, nâng tầm giá trị của tác phẩm.
– Hai bài thơ Vội vàng và Từ
ấy được viết nên từ tình và trí của
những nhà thơ có trái tim nhạy cảm và tư tưởng tiến bộ là minh chứng tiêu
biểu cho quan điểm nêu trên. Vội vàng và Từ ấy cũng
như tên tuổi của hai tác giả luôn bất tử với thời gian.
– Ý kiến là bài học ý nghĩa:
+ Với người nghệ sĩ: để có bài thơ hay cần có cảm xúc nồng nàn kết hợp
những suy tư sâu lắng, kết quả của yêu thương và trải nghiệm sâu sắc với cuộc
đời.
+ Với độc giả: đến với một bài thơ,
cần đồng cảm với những rung động của người nghệ sĩ, nhưng cũng cần cảm nhận
được những triết lí nhân sinh mà nhà thơ gửi gắm trong tác phẩm.
– Ý kiến không chỉ đúng với thơ mà còn đúng
với các thể loại văn học khác (khuyến khích).
|
0,75
0,25
0,5
|
|
d.
Sáng tạo: Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn
đề nghị luận.
|
1,0
|
|
e.
Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu.
|
0,5
|
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét