SỞ
GD & ĐÀO TẠO THANH HÓA
Trường THPT Cẩm Thủy 1
|
ĐỀ
THI KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG ĐỘI TUYỂN HỌC SINH GIỎI LẦN 5.NĂM HỌC 2018-2019
Môn: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 180 phút
|
Phần I: Đọc hiểu (6,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:
Năm tôi lên 10, mỗi lần đạp xe chở tôi chạy
ngang một ngôi nhà ngói lụp xụp, ba thường hào hứng nhắc: “Trường cũ của ba đấy
!”
Năm tôi 30 tuổi, có lần hai cha con đi
qua ngôi trường cũ, nay đã trở thành một khách sạn sang trọng, mắt Ba thoáng
buồn.
Năm
tôi 50 tuổi, ba mất. Bữa nọ, lúc sắp xếp lại đống đồ tế nhuyễn của ông, tôi
chợt thấy một chiếc hộp rất xinh, bên trong chỉ có một mảnh ngói vỡ cùng hàng
chữ nắn nót: “Chút kỷ niệm còn sót lại từ ngôi trường của tôi”.
Lê Nguyễn (nhavantphcm.com)
Câu 1: Đặt nhan đề cho
đoạn trích .
Câu 2: Các con số 10, 30, 50 được nhắc đến trong đoạn trích có ý
nghĩa như thế nào?
Câu 3: Anh/chị có cho
rằng: « bên trong chỉ có một mảnh ngói vỡ cùng hàng chữ nắn nót: “Chút kỷ
niệm còn sót lại từ ngôi trường của tôi” đã thể hiện rõ tư
tưởng của đoạn trích không ? Vì sao?
Câu 4: Thông điệp sâu sắc nhất anh/chị nhận được từ đoạn
trích trên.
Phần II: Tạo lập văn bản (14,0 điểm
Câu 1 (4,0 điểm): Nghị luận xã
hội
Anh/chị
hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 400 từ) với nhan đề : Hoa hướng dương.
Câu 2 (10,0 điểm): Nghị luận văn học
Thiên hướng của người nghệ sĩ
là đưa ánh sáng vào trái tim con người.
(George
Sand)
Anh/chị
hiểu ý kiến trên như thế nào?Bằng cảm nhận về tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam, từ đó
liên hệ với tác phẩm Đọc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du để
làm sáng tỏ nhận định trên.
Câu
|
Nội
dung cần đạt
|
Điểm
|
||||||||
I
|
Phần
đọc hiểu
|
6,0
|
||||||||
1
|
Học
sinh có thể chọn lựa nhan đề phù hợp với nội dung văn bản ( Gợi ý: Trường
cũ, Mảnh ngói vỡ, Ba tôi…)
|
1,0
|
||||||||
2
|
Các
con số 10,30,50 biểu đạt sự đổi thay, trôi chảy của
thời gian, của cảnh vật, duy chỉ có tấm lòng của người cha dành cho
ngôi trường cũ, dù trẻ hay già, dù vật đổi sao dời nhưng vẫn nguyên vẹn như
thế.
|
1,0
|
||||||||
3
|
Kết
thúc truyện: bên trong chỉ có một mảnh ngói vỡ cùng hàng chữ nắn nót: “Chút
kỷ niệm còn sót lại từ ngôi trường của tôi” đã thể hiện rõ tư tưởng của văn
bản vì:
Tư tưởng của văn bản là khẳng định, ngợi ca tình nghĩa thủy chung, lòng biết
ơn, nỗi nhớ về ngôi trường cũ một thời gắn bó của người cha. Tình cảm không
bao giờ đổi thay đó được thể hiện qua việc gìn giữ, nâng niu, trân trọng từng
chút đồ vật liên quan đến ngôi trường – mảnh ngói vỡ, một vật
tưởng như bé nhỏ, xoành xĩnh nhưng với người cha nó là cả miền kí ức tươi đẹp
mà giờ đã bị năm tháng làm đổi thay (nay đã trở thành một khách sạn
sang trọng)
|
2,0
|
||||||||
4
|
HS
chọn lựa một thông điệp ý nghĩa nhất, phù hợp với nội dung văn bản, đồng
thời có cách lý gải thuyết phục. Có thể là một trong các thông điệp
như: Hãy sống thủy chung; thực hiện đạo lý Uống nước nhớ nguồn,
ăn quả nhớ kẻ trồng cây; Trân trọng quá khứ, …
|
2,0
|
||||||||
II
|
Tạo
lập văn bản
|
14,0
|
||||||||
1
|
Viết một bài văn nghị luận trong khoảng 400
từ với nhan đề: Hoa hướng dương
|
4.0
|
||||||||
Yêu
cầu chung
|
||||||||||
–
Câu này kiểm tra năng lực viết bài nghị luận xã hội của thí sinh; đòi hỏi thí
sinh phải huy động những hiểu biết về đời sống xã hội, kĩ năng tạo lập văn
bản và khả năng bày tỏ thái độ, chủ kiến của mình để làm bài.
– Thí sinh có thể làm bài theo nhiều cách khác nhau
nhưng phải có lí lẽ và căn cứ xác đáng, được tự do bày tỏ quan điểm riêng của
mình, nhưng phải có thái độ chân thành nghiêm túc, phù hợp với chuẩn mực đạo
đức xã hội.
|
||||||||||
Yêu
cầu cụ thể
|
||||||||||
*
Giải thích vấn đề:
|
0.5
|
|||||||||
Hoa
hướng dương:
Một loài hoa quen thuộc, sắc vàng rực rỡ với đặc tính lúc nào cũng hướng về
mặt trời, dù là mọc trong bóng tối hay ở nơi thiếu anh sáng, hoa luôn
tìm nơi có ánh sáng mặt trời để khoe sắc. Vì vậy hoa hướng dương còn có tên
gọi khác là Hoa mặt trời.
-> Hình ảnh gợi cho người đọc nhiều suy
ngẫm về cuộc sống
|
0.25
0.25
|
|||||||||
*
Bàn luận:
|
3.0
|
|||||||||
Đề bài thuộc dạng đề mở nên học sinh có thể chọn lựa cách triển khai nội dung
bài viết theo một trong các ý sau:
– Hoa hướng dương tượng trung cho tình yêu
chung thủy sắc son. Dù ở nơi đâu, dù phải xa cách tình yêu ấy vẫn hướng về
phía nhau như những bông hoa hướng dương luôn hướng về mặt trời.
– Hoa hướng dương còn là bông hoa của hi
vọng khi bạn bế tắt bạn tuyệt vọng khi thấy những bông hướng dương tỏa nắng
bạn sẽ thấy cuộc sống có hi vọng hơn, có niềm vui và có ánh nắng cho cuộc
sống như bông hoa hướng dương lúc nào cũng vươn lên đón ánh mặt trời.
– Hoa hướng dương còn là bông hoa của nghị
lực sống kiên cường, sự vươn mình mạnh mẽ không chịu khuất phục trước bóng
tối mà luôn hướng về ánh sáng, những điều tốt đẹp.
…
-Cần mạnh mẽ phê phán một số người bảo thủ,
sống không có ước mơ, khát vọng, bản lĩnh và niềm tin vào cuộc sống
|
2.5
0.5
|
|||||||||
*
Bài học nhận thức và hành động
|
0.5
|
|||||||||
–
Sống có hoài bão, có khát vọng và mơ ước
– Có nghị lực, niềm tin vào bản thân để
hướng tới những điều tốt đẹp trong cuộc sống
|
0.25
0.25
|
|||||||||
2
|
Bằng
cảm nhận về tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam,
từ đó liên hệ với Đọc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du để làm sáng tỏ nhận định
của George Sand “Thiên
hướng của người nghệ sĩ là đưa ánh sáng vào trái tim con người. ”
|
10.0
|
||||||||
|
Yêu
cầu chung
|
|||||||||
|
–
Câu này kiểm tra năng lực viết bài nghị luận văn học của thí sinh; đòi hỏi
thí sinh phải huy động kiến thức về lí luận văn học, tác phẩm văn học, kĩ
năng tạo lập văn bản, khả năng cảm nhận văn chương của mình để làm bài.
– Thí sinh có thể cảm nhận và kiến giải theo những cách
khác nhau, nhưng phải có lí lẽ, căn cứ xác đáng.
|
|||||||||
Yêu
cầu cụ thể
|
||||||||||
Giải
thích ý kiến:
|
2.0
|
|||||||||
– Thiên
hướng: là khuynh hướng thiên về những điều có tính chất tự
nhiên. Thiên hướng của người nghệ sĩ: là khuynh hướng chủ đạo của
người cầm bút.
– ánh sáng: gợi ra
vẻ đẹp lung linh, kì diệu và có khả năng soi rọi, chiếu tỏ; đó là khả năng kì
diệu trong việc tác động vào nhận thức, tư tưởng, tình cảm của con người.
– Thiên hướng của người nghệ sĩ
là đưa ánh sáng vào trái tim con người: người nghệ sĩ thông qua tác
phẩm được viết nên từ cái tài cái tâm của mình, đem đến cho bạn đọc những
hiểu biết về thế giới xung quanh, giúp người đọc nhận thức sâu sắc về bản
chất cuộc sống và con người, nhận ra những bài học quí giá về lẽ sống, những
tư tưởng triết lí sâu xa, thắp sáng trong trái tim con người những tư tưởng
tình cảm đẹp đẽ, giúp con người sống tốt hơn, nhân văn hơn.
->Ý kiến đã đề cập đến thiên chức cao cả
của nhà văn đó là nâng niu, trân trọng và hướng con người tới những điều tốt
đẹp, đó cũng chính là chức năng của văn học đối với cuộc đời, con người.
|
1.0
|
|||||||||
*Lý
giải
– Ý nghĩa tồn tại của văn chương thực chất là hướng con
người tới cái đẹp, cái thiện, là đưa ánh sáng vào trái tim con người.
Ánh sáng văn chương chính là vẻ đẹp của cảm xúc, tư tưởng, tình cảm của nhà
văn chuyển hóa vào tác phẩm thông qua hình thức nghệ thuật độc đáo. Ánh sáng
ấy có khả năng kì diệu, soi sáng nhận thức, thắp sáng niềm tin, giúp con
người hiểu hơn về cuộc sống và con người, tự nhận thức chính mình, từ đó khơi
dậy, bồi đắp những tình cảm đẹp đẽ, giúp con người sống nhân văn hơn.
– Việc sáng tạo của nhà văn luôn xuất phát
từ nhu cầu giãi bày, thể hiện tâm tư, tình cảm vì thế nâng đỡ cho cái tốt
không chỉ là thiên chức, trách nhiệm mà còn là mong mỏi, nhu cầu của người
cầm bút. Bằng cái tâm, tầm tư tưởng bén nhạy, người nghệ sĩ thấy được bản
chất cuộc sống, khái quát thành những quy luật tâm lí, từ đó chuyển tải đến
người đọc những thông điệp ý nghĩa về cuộc đời và con người.
– Để đưa ánh sáng vào trái tim con người,
người nghệ sĩ còn ý thức phát huy cái tài trong cách sử dụng ngôn từ, sáng
tạo hình ảnh, xây dựng hình tượng, kết cấu tác phẩm … Ánh sáng từ tác phẩm
văn học chính là sự hòa quyện của cái tâm, cái tài của người nghệ sĩ.
– Giá trị, sức sống lâu bền của tác phẩm chính là
ở ánh sáng mà người nghệ sĩ đưa vào trái tim con
người. Chính vì vậy, người nghệ sĩ cần phải sống sâu với cuộc đời, có
tình cảm chân thành, mãnh liệt, nắm bắt và phản ánh sâu sắc những vấn đề cuả
đời sống, có tài năng và bền bỉ, nghiêm túc luyện rèn ngòi bút… Người đọc khi
đến với tác phẩm cần có ý thức bồi đắp tâm hồn, biết khám phá, đón nhận thứ
ánh sáng đặc biệt từ tác phẩm, lĩnh hội được những ý tình sâu sắc mà nhà văn
gửi gắm để hiểu cuộc sống, hiểu con người, hiểu chính mình hơn, từ đó sống
đẹp, sống nhân văn hơn.
|
1.0
|
|||||||||
*
Làm rõ ý kiến qua tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam ,
liên hệ với tác phẩm Đọc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du
|
7.0
|
|||||||||
Tác
phẩm Hai đứa trẻ
*Giới thiệu chung:
– Xuất hiện trên văn đàn cùng thời với rất
nhiều nhà văn khác, Thạch Lam mang một dấu ấn rất riêng. Không trào lộng như
Vũ Trọng Phụng, không hài hước như Nguyễn Công Hoan, không triết lý như Nam
Cao. Thạch Lam nhẹ nhàng và tinh tế. Mỗi truyện ngắn của ông như một bài thơ
về những cuộc đời, những thân phận nhỏ bé, côi cút và bất hạnh, gợi sự thương
cảm, xót xa.
– Truyện ngắn Hai đứa trẻ được in trong tập
truyện Nắng trong vườn.Truyện là một bức tranh đời sống của một phố huyện
nghèo ở nông thôn Việt Nam trước cách mạng tháng Tám.
* Ánh sáng Thạch Lam đưa vào trái tim con
người qua truyện ngắn:
– Biết yêu cảnh đẹp của quê hương đất nước:
Bức họa đồng quê phố huyện nghèo khi chiều xuống, đêm về.
+ Âm thanh: tiếng trống thu không, tiếng
muỗi vo ve, tiếng chõng nan kêu cót két…
+ Hình ảnh: Dãy tre làng, mặt trời đỏ rực,
…
+ Màu sắc: Màu đỏ rực rỡ của mặt trời, màu
hồng của đám mây…
– Biết xót thương trước những mảnh đời cơ
cực nghèo khổ: Hiện thực bức tranh phố huyện nghèo nàn cùng những mảnh
đời cơ cực như mấy đứa trẻ con nhà nghèo, mẹ con chị Tí, bà cụ
Thi điên, bác phở Siêu, gia đình bác xẩm, chị em Liên
– Biết nuôi dưỡng niềm tin, hi vọng về một
tương lai, cuộc sống tốt đẹp, một cuộc sống có nghĩa: Cảnh đợi tàu của người
dân nơi phố huyện đặc biệt của hai đứa trẻ Liên và An
->Ánh sáng của tư tưởng nhân văn cao đẹp
– Thạch Lam đã đưa ánh sáng vào trái tim con người bằng
hình thức nghệ thuật độc đáo: ngôn từ giàu chất thơ, chất nhạc, khai thác đời
sống nội tâm nhân vật, đối lập giữa ánh sáng và bóng tối…
-Liên hệ với tác phẩm Đọc Tiểu Thanh kí của
Nguyễn Du
*Giới thiệu chung:
* Ánh sáng Nguyễn Du đưa vào trái tim
con người qua tác phẩm:
–Biết trân trọng ngợi ca tài sắc của người tài hoa bạc
mệnh thể hiện tiếng lòng cảm thông chia sẻ với thân phận bi kịch của Tiểu
Thanh nói riêng và người phụ nữ nói chung
– Biết nói lên tiếng tiếng nói đau
đời,thương mình và căm phẫn trước bất công phi lý trong cuộc đời, chân thành
đặt ra những câu hỏi về thân phận con người và thể hiện tiếng lòng khát khao
bạn tri âm trong cuộc đời của tác giả.
->Tất cả được viết bằng những dòng cảm
xúc chân thành nhất của tác giả có sức lay động lòng người bao thế hệ.Đọc
Tiểu Thanh Ký vì thế là biểu hiện thiết tha của một trái tim nhân ái,nhân văn
sâu sắc
– Nguyễn Du đã đưa ánh sáng vào trái tim
con người bằng hình thức nghệ thuật độc đáo: Hình ảnh thơ độc
đáo,đẹp,gợi cảm.Ngôn ngữ thơ trong sáng tinh tế,đa nghĩa.Các biện pháp nghệ
thuật: câu hỏi tu từ,ẩn dụ được sử dụng thành công.
So sánh đối chiếu 2 tác phẩm
*Điểm chung:
-Cả hai tác phẩm đều giàu tư tưởng nhân
văn, yêu thương con người và cuộc sống, mong mỏi cho người dân có cuộc sống
ấm no, hạnh phúc, cùng có phong cách nghệ thuật độc đáo, sử dụng ngôn từ biểu
cảm, gần gũi với bạn đọc, thể loại, kết cấu đặc sắc tạo nên những tác phẩm
nghệ thuật bất hủ…
*Điểm riêng:
-Truyện ngắn Hai đứa trẻ đã tái hiện cuộc
sống lam lũ, cơ cực của người dân nơi phố huyện trước cách mạng Tháng Tám qua
đó thể hiện niềm xót thương của Thạch Lam với cảnh sống của người dân nơi đây
đồng thời thể hiện sự đồng cảm trân trọng với ước mơ đổi đời của họ và một
khao khát đổi thay cuộc sống dù còn mơ hồ mong manh.
– Từ bi kịch cuộc đời của nàng Tiểu Thanh, Nguyễn Du
nhận thấy mình là người trót mang cái án phong lưu như nàng.Vì vậy, viết Đọc
Tiểu Thanh Ký cho Tiểu Thanh cũng chính là cho bản thân nhà thơ.Ở đó ta thấy
hiện lên cuộc đời của một con người Tài hoa bạc mệnh, Khát khao tìm
thấy tiếng nói tri âm, đồng cảm của những tâm hồn đồng điệu
|
5.0
1.0
1.0
|
|||||||||
*
Đánh giá, nhận xét:
|
1.0
|
|||||||||
– Ý
kiến của George Sand đã khẳng định yếu tố cốt tử để người nghệ sĩ viết nên
những tác phẩm giá trị, hoàn thành sứ mệnh cao cả của ngòi bút và khẳng định
vị trí trên văn đàn, đó là đưa ánh sáng vào trái tim con người.
Đây cũng là lời khẳng định ý nghĩa về chức năng, giá trị của văn học đối với
con người.
– Ý kiến của George Sand là một định hướng
cho người nghệ sĩ trong hành trình sáng tạo: hướng bạn đọc đến các giá trị
Chân – Thiện – Mĩ, góp phần bồi đắp tâm hồn người đọc. Đây cũng là một căn cứ
để người đọc tiếp nhận và đánh giá chính xác hơn về giá trị của một tác phẩm
văn học. Để nhận ra thứ ánh sáng riêng từ tác phẩm, người đọc cần có ý thức
bồi đắp tâm hồn, biến quá trình nhận thức thành quá trình tự nhận thức và
hoàn thiện bản thân.
– Qua hai tác phẩm trên, người đọc không
chỉ nhận thấy tài năng nghệ thuật mà còn hiểu rõ hơn về những ánh sáng riêng
mà hai tác giả đã gửi đến người đọc. Đó không chỉ là vẻ đẹp tâm hồn phong phú
mà còn là những tư tưởng cao cả mang tầm vóc thơi đại và dân tộc.
|
||||||||||
Lưu
ý chung
1. Đây là đáp án mở, thang điểm có thể không quy định
chi tiết đối với từng ý nhỏ, chỉ nêu mức điểm của phần nội dung lớn nhất
thiết phải có.
2. Chỉ cho điểm tối đa theo thang điểm với những bài
viết đáp ứng đầy đủ những yêu cầu đã nêu mỗi câu, đồng thời phải được triển
khai chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, có cảm xúc.
3. Khuyến khích những bài viết có sáng tạo. Chấp nhận
bài viết không giống đáp án, có những ý ngoài đáp án nhưng phải có căn cứ xác
đáng và lí lẽ thuyết phục.
4. Không cho điểm cao đối với những bài chỉ nêu chung
chung, sáo rỗng.
5. Cần trừ điểm đối với những lỗi về hành văn, ngữ pháp
và chính tả.
|
||||||||||
|
||||||||||
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét