Văn nghệ giúp cho con người được sống phong phú hơn và tự hoàn thiện nhân cách, tâm hồn mình. 2

ĐỀ BÀI

Có ý kiến cho rằng: “Văn nghệ giúp cho con người được sống phong phú hơn và tự hoàn thiện nhân cách, tâm hồn mình.”

Gợi ý:

a) Mở bài:

- Văn nghệ (tác phẩm văn học) là sản phẩm sáng tạo kì diệu của người nghệ sĩ. Nó là cầu nối giữa người nghệ sĩ với độc giả thông qua những rung động mãnh liệt, sâu xa của trái tim.

- Có ý kiến cho rằng: “Văn nghệ giúp con người được sống phong phú hơn và tự hoàn và tự hoàn thiện nhân cách, tâm hồn mình.”

- Ý kiến thật xác đáng, chúng ta có thể chứng minh qua bài thơ Mây và sóng  của R. Ta-go và đoạn trích Những đứa trẻ (trích Thời thơ ấu) của M.Go-rơ-ki được học trong chương trình Ngữ văn 9.

b) Thân bài

* Giải thích ý kiến

- Văn nghệ (văn học) bắt nguồn từ đời sống hiện thực khách quan, là sản phẩm tinh thần được sáng tạo qua lăng kính của người nghệ sĩ. Nó có khả năng to lớn, kì diệu trong việc tác động vào nhận thức, tư tưởng, tình cảm của mỗi người cũng như toàn xã hội.

- Nó đem đến cho người đọc nhận thức vô cùng phong phú, giàu có về thế giới thiệu tự nhiên, đời sống xã hội và con người. Bồi dưỡng cho tâm hồn ta nhưng tư tưởng, tình cảm, lối sống tốt đẹp: biết cảm nhận  và yêu cái đẹp, biết căm thù cái xấu xa, độc ác, biết hướng tới cái thiện, di dưỡng tâm hồn để sống tốt hơn.

- Văn nghệ tác động và đánh thức, khơi dậy trong ta những ước mơ, khát vọng vươn tới tương lai, sống lạc quan, yêu đời, yêu con người và cuộc sống tha thiết; giúp ta tự nhận thức, tự xây dựng và hoàn thiện nhân cách một cách tự giác, sâu sắc và bền vững.

=> Văn nghệ không chỉ giúp ta nhận thức tri thức mà còn giúp ta sống đẹp, sống tốt, sống phong phú hơn, nhất là việc di dưỡng, hoàn thiện nhân cách, tâm hồn.

* Chứng minh tính đúng đắn của ý kiến qua hai tác phẩm đã chọn

- Giá trị và khả năng của văn nghệ là vô cùng to lớn. Nó có thể mang tới cho người đọc những nhận thức mới mẻ, sâu rộng về nhiều mặt trong cuộc sống, trong những khoảng thời gian và không gian khác nhau: xưa - nay, trong nước - ngoài nước, họ và ta, người khác và mình…

- Đến với bài thơ Mây và sóng của Ra - bin- đra- nat Ta go (nhà thơ hiện đại lớn nhất của Ấn Độ), chúng ta sẽ hiểu sâu rộng hơn về đề tài tình mẫu tử. Bài thơ là câu chuyện của em bé nói với mẹ như một lời thủ thỉ, tâm tình, có những đối thoại tưởng tượng giữa em và những người sống trên mây và sóng, qua đó nhà thơ ngợi ca tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.

+ Với hình thức thơ văn xuôi rất hiện đại, nhà thơ tạo dựng được những tình huống thử thách, những tình huống thử thách, những cuộc đối thoại tưởng tượng để bộc lộ tâm lí của một em bé. Dùng nghệ thuật lặp lại, song biến hóa linh hoạt để khẳng định tình yêu mẹ của em bé một cách trọn vẹn và sâu sắc.

+ Bài thơ đã đem lại cho ta một nhận thức về tâm lí trẻ thơ: đưa trẻ nào chẳng ham chơi, mải chơi, chẳng dễ bị những cám dỗ của cuộc sống như mây và sóng lôi cuốn. Song những thú vui ngoạn mục ấy vẫn không chiến thắng được nỗi nhớ mẹ và em cần  có mẹ. Rất tinh tế trong cách giải quyết mâu thuẫn tâm lí, nhà thơ đã để em bé nghĩ ra hình thức chơi tuyệt diệu, bằng cách tưởng tượng mình là mây và sóng, còn mẹ là trăng và bến bờ kì lạ, để em không phải đi chơi đâu xa, tới tận chân trời góc bể nào, mà em được chơi, được vui đùa ngay với mẹ dưới mái nhà - bầu trời xanh ấm áp của mình. Em sẽ được lăn, lăn, lăn mãi vào lòng mẹ, ôm ấp, rúc rích hay vui sướng cười vang, mà không ai biết mẹ con em ở chốn nào. Bởi chỉ có mẹ mới là bến bờ bao dung, rộng mở luôn sẵn sàng tiếp đón những đứa con dù chúng gặp phải tình huống nào. Mẹ dịu hiền như vầng trăng, lòng mẹ mênh mông như đại dương, vững bền như bến bờ kì lạ, và con là sóng. Con sóng nào chẳng vỗ về bến bờ, dù ở đâu, giữa đại dương, phương trời nào thì con sóng vẫn hướng về bờ như một quy luật bất biến. Tình mẹ con không thể chia tách, thiêng liêng, bất diệt.

+ Qua sự sáng tạo trò chơi mới bất ngờ, thú vụ, em bé đã bộc lộ tình yêu thương, sự gắn bó của mình với mẹ. Đó là hạnh phúc lớn nhất của trẻ thơ, của tình mẫu tử. Điều đó đã đem lại cho ta sự rung cảm kì diệu, nhất là trẻ thơ. Ta không chỉ cảm nhận được thế nào là tình mẫu tử mà con bồi dưỡng nâng cao, soi sáng tâm hồn, tình cảm trong ta, biết yêu thương, vâng lời mẹ, biết quý trọng tình cảm gia đình và có trách nhiệm hiếu thảo với mẹ, bởi mẹ là người vĩ đại nhất.

+ Ngoài ý nghĩa ngợi ca tình mẫu tử, hướng chúng ta vào những tình cảm tốt đẹp, bài thơ còn gợi ra những suy ngẫm mang tính triết lí: hạnh phúc không phải là điều gì xa xôi, bí ẩn do ai ban cho, mà ngay ở trên trần thế, do chính ta tạo dựng, nó ở trong cuộc sống, trong mái ấm gia đình mà mỗi người phải có ý thức xây dựng. Nó không chỉ là hạnh phúc của mỗi cá nhân, nó còn là nền tảng của mọi tình cảm rộng lớn khác như quê hương, đất nước. Không phải ngẫu nhiên mà người ta nói: quê mẹ, đất mẹ, tiếng mẹ, Tổ quốc mẹ hiền.

- Cùng nói về tình cảm gia đình và tuổi thơ,  nhưng đoạn trích Những đứa trẻ (Thời thơ ấu) của đại thi hào Nga Mác - xim Go-rơ-ki lại tác động vào nhận thức, tư tưởng, tình cảm người đọc một cách khác.

+ Nếu đứa trẻ trong Mây và sóng được sống trong niềm vui, niềm yêu thương tràn ngập hạnh phúc của tình mẫu tử thì Những đứa trẻ trong Thời thơ ấu lại vô cùng thiếu thốn tình mẹ. Chúng bị nhốt trong cái lồng nghiệt ngã của những gia đình nước Nga thời Sa hoàng, tư tưởng, lối sống còn mang nặng thói quen gia trưởng cũ kĩ, độc ác.

+ Đó là những đứa trẻ thật đáng yêu, đáng thương, sống thiếu tình thương lại bị người lớn kìm hãm, đánh đập.

* Cậu bé A-li-ô-sa (nhân vật xưng tôi - tác giả) mồ côi cha từ lúc ba tuổi lại sống thiếu tình thương của mẹ. Em luôn bị ông ngoại đối xử bằng roi vọt tàn nhẫn.

* Ba đứa trẻ nhà lão đại tá tuy sống trong cảnh giàu sang, nhưng cũng chẳng sung sướng, hạnh phúc gì: mẹ chết, sống với dì ghẻ thiếu quan tâm, người bố lại nghiêm khắc, cũng thường nói với chúng bằng roi vọt.

+ Mặc dù chúng bị đối xử nghiệt ngã, bị cấm đoán nhưng chúng vẫn vượt lên để duy trì tình bạn trong sáng. Chúng chia sẻ với nhau chuyện gia đình, chúng tìm đến hơi ấm tình thương bằng những câu chuyện cổ tích để tâm hồn hướng thiện. Niềm mong ước của ba đứa trẻ thiếu tình thương là sự che chở của những người bà hiền hậu.

+ Câu chuyện đem lại cho chúng ta nhận thức về một đất nước xa xôi trong thời kì còn nhiều tăm tối với tư tưởng phong kiến nga hoàng cũ kĩ, lạc hậu, bế tắc, đã tác động không nhỏ tới đời sống con người. Gợi cho chúng ta suy ngẫm về nét đẹp tuổi thơ, về ý nghĩa nhân văn, lòng yêu thương, lòng cảm thông sâu sắc  của nhà văn đối với những đứa trẻ.

* Chỉ một đoạn trích ngắm nhưng khi đọc xong, ai cũng thấy day dứt, buốt nhói trong tim, bởi không chỉ những đứa trẻ nghèo khổ, cơ cực thèm khát tình thương như A-li-ô-sa mà còn cả những đứa trẻ trong ngôi biệt thự giàu sang vẫn phải chịu cảnh bất hạnh.

* Chúng ta yêu thương, cảm thông với những đứa trẻ ấy. Thú vị với những câu chuyện cổ tích chúng kể rất hồn nhiên, ngây thơ và cả những nhận xét, suy ngẫm rất già dặn của chúng.

* Chúng ta thấy căm ghét, bất bình với thái độ của những người lớn đối xử với trẻ thơ. Thói đánh đập tàn nhẫn, độc ác của người ông A-li-ô-sa dễ làm cho tâm hồn đứa trẻ bị tổn thương, què cụt. Thói trưởng giả, kênh kiệu, ích kỉ của lão đại tá đã khép chặt cánh cửa với thế giới xung quanh, điều đó cũng đồng nghĩa với việc khép chặt cánh cửa tâm hồn của trẻ thơ, khiến chúng sợ hãi, co hẹp, ngơ ngác, lạc lõng, khô héo tình cảm trong biệt thự giàu sang.

* Sự ngăn cấm của lão đại tá vô hình tạo cho những đứa trẻ thành kiến về giai cấp, về sự phân biệt giàu - nghèo, sang - hèn, nhưng thật may, chúng chưa bị tư tưởng xấu xa ấy làm vẩn đục. Dường như chúng cũng nhận thấy mình như những chú chim non bị nhốt trong lồng, nên thật ngỡ ngàng khi nghe đứa bé nhất khuyên các anh: “Không nên bắt, cứ để chúng muốn bay đi đâu thì bay”. Hình ảnh con chim trong lồng và những đứa trẻ bị bủa vây trong thế giới lạnh lùng, vô cảm của những người lớn thật đáng sợ. Nó tác động không nhỏ tới lòng trắc ẩn và suy ngẫm sâu xa của người đọc về tương lai của chúng.

=> Câu chuyện không chỉ giúp chúng ta hiểu sâu sắc vẻ đẹp của tình bạn, thế giới tâm hồn phong phú của trẻ thơ với những ước mơ cổ tích, mà còn bất bình với sự quan tâm của những người làm cha mẹ, với những thự trạng bất công của xã hội. Làm cho người lớn phải giật mình về trách nhiệm của mình với con cái, trẻ thơ, bởi “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”- những mầm non chủ nhân tương lai của đất nước. Những mầm non ấy phải được nâng niu, vun trồng, nuôi dưỡng trên một mảnh đất tốt mới trở thành những cây xanh tươi tốt, hoa trái xum xuê, xã hội phát triển, văn minh, hạnh phúc.

Qua đây, chúng ta nhận thấy tác phẩm của Go-rơ-ki có giá trị nhân văn lớn lao. Nhà văn luôn tin yêu, sùng bái, nâng đỡ con người, tạo dựng cuộc sống văn hóa cho con người, hướng con người đến lối sống đẹp đẽ và cao thượng.

c) Kết bài

- Văn nghệ là cuộc sống, giá trị và khả năng của nó đối với đời sống con người là vô cùng to lớn và phong phú. Nó giúp cho con người hiểu biết, trưởng thành, hoàn thiện về tất cả các phương diện.

- Đúng như ý kiến đã nhận định: “Văn nghệ giúp cho con người được sống phong phú hơn và tự hoàn thiện nhân cách, tâm hồn mình.”

- hãy yêu văn học và giữ gìn những giá trị tinh thần kì diệu ấy cho thế hệ mai sau.